പി.എച്ച്.ഡി നേടുക എന്നത് വര്‍ഷങ്ങളായുള്ള ഗവേഷണവും ഉറക്കമില്ലാത്ത രാത്രികളും പുതിയൊരു കണ്ടെത്തലിന്റെ തൃപ്തിയും ആയിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഇന്നത് പണമോ ബന്ധമോ ഉള്ളവര്‍ക്ക് വാങ്ങിച്ചെടുക്കാവുന്ന ഒരു പദവി മാത്രമാണ്.
മാസങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ് ഒരു വ്യക്തിയെ കണ്ടു. സംസാരമധ്യേ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 'പാര്‍ട്ട് ടൈം പി.എച്ച്.ഡി ചെയ്യാന്‍ ഞാന്‍ സഹായിക്കാം'. കൗതുകം തോന്നി ഞാന്‍ കൂടുതല്‍ വിവരങ്ങള്‍ ആരാഞ്ഞു. വിനീതനായി സംസാരിച്ച അദ്ദേഹം എന്റെ രേഖകള്‍ അയക്കാന്‍ പറഞ്ഞു. ഞാന്‍ ചോദിച്ചു. 'തീസിസ്, റിസര്‍ച്ച് വര്‍ക്ക്, ഗൈഡ് അവയെല്ലാം എങ്ങനെ?' 'അതൊന്നും വേണ്ട, പണം അടച്ചാല്‍ മൂന്ന് വര്‍ഷത്തിനുള്ളില്‍ സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് കിട്ടും'.
ഒരു നിമിഷം എനിക്ക് ചിരിക്കണോ അതോ കോപിക്കണോ എന്ന് മനസ്സിലായില്ല. ഒരിക്കല്‍ വര്‍ഷങ്ങളായുള്ള പരിശ്രമത്തിന്റെയും അറിവിലേക്കുള്ള സംഭാവനയുടെയും പ്രതീകമായിരുന്ന പി.എച്ച്.ഡി. ഇന്ന് ഒരു ഉല്‍പ്പന്നമായി വില്‍ക്കുന്ന ഘടകമായി മാറിയിരിക്കുന്നു.
ആ ചെറിയ ഫോണ്‍ കോളില്‍ തന്നെ നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസ സംവിധാനം എത്രത്തോളം കുഴഞ്ഞുകിടക്കുന്നൂവെന്ന് എനിക്ക് വ്യക്തമായി. പി.എച്ച്.ഡി നേടുക എന്നത് വര്‍ഷങ്ങളായുള്ള ഗവേഷണവും ഉറക്കമില്ലാത്ത രാത്രികളും പുതിയൊരു കണ്ടെത്തലിന്റെ തൃപ്തിയും ആയിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഇന്നത് പണമോ ബന്ധമോ ഉള്ളവര്‍ക്ക് വാങ്ങിച്ചെടുക്കാവുന്ന ഒരു പദവി മാത്രമാണ്. രാജ്യത്തുടനീളം ഒളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും ഡിഗ്രികള്‍ വില്‍ക്കുന്ന ഒരു വ്യവസായം വളര്‍ന്നിട്ടുണ്ട്-പി.എച്ച്.ഡി മാത്രമല്ല, ബിരുദ-ബിരുദാനന്തര സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റുകളും ഉള്‍പ്പെടെ.
ബംഗളൂരുവില്‍ വെളിപ്പെട്ട ഒരു റാക്കറ്റ് രണ്ടുവര്‍ഷത്തിനുള്ളില്‍ 1.6 ലക്ഷം വ്യാജ മാര്‍ക്ക് ഷീറ്റുകളും ഡിഗ്രികളും നല്‍കിയതായി കണ്ടെത്തി. ഡല്‍ഹി എന്‍.സി.ആറില്‍ പൊലീസ് അടുത്തിടെ അഞ്ചുപേരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തു. നൂറുകണക്കിന് വ്യാജ ഡിഗ്രികളും ആയിരക്കണക്കിന് ഡിജിറ്റല്‍ പകര്‍പ്പുകളും പിടിച്ചെടുത്തു. ഉത്തരപ്രദേശില്‍, ജെ.എസ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി, ശിഖോഹാബാദ് പുറത്തിറക്കിയ ബി.പി ഹെഡ് ഡിഗ്രികളില്‍ 203ല്‍ 202 എണ്ണം കള്ളമായിരുന്നു.
ഇതൊന്നും പുതിയ കാര്യങ്ങളല്ല. 2013ല്‍ മേഘാലയയിലെ സി.എം.ജെ സര്‍വകലാശാല കുറച്ച് അധ്യാപകരെ മാത്രമായിട്ടും, ഒരു വര്‍ഷത്തിനുള്ളില്‍ 434 പി.എച്ച്.ഡി ഡിഗ്രികള്‍ നല്‍കിയിരുന്നു. 2023ല്‍ ഡല്‍ഹിയില്‍ മറ്റൊരു റാക്കറ്റ് വെളിപ്പെട്ടു. 20,000 രൂപ മുതല്‍ രണ്ട് ലക്ഷം രൂപ വരെ ഈടാക്കി വ്യാജ ഡിഗ്രികള്‍ വില്‍ക്കുകയായിരുന്നു അവര്‍. യഥാര്‍ത്ഥ അക്കാദമിക് പദവിയല്ലാത്ത സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റുകളും ഇന്ന് ഓണ്‍ലൈനില്‍ വില്‍ക്കപ്പെടുന്നു. 20,000 മുതല്‍ 1 ലക്ഷം രൂപ വരെ നല്‍കിയാല്‍ സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് കിട്ടും.
അഭിഭാഷക ബോര്‍ഡ് ഓഫ് ഇന്ത്യ വ്യാജ നിയമ ഡിഗ്രികളുടെ വര്‍ധനയെ തുടര്‍ന്ന് സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റ് പരിശോധന ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്നത്തെ കാലത്ത് പലര്‍ക്കും ഗവേഷണത്തിനോ അറിവിനോ വേണ്ടിയല്ല പി.എച്ച്.ഡി വേണമെന്ന് തോന്നുന്നത്. പേരിന് മുന്നില്‍ 'ഡോ.' എഴുതാനും പ്രമോഷന്‍ നേടാനും വേണ്ടിയാണ്. വിദ്യാഭ്യാസം സത്യാന്വേഷണത്തില്‍ നിന്ന് പദവിയുടെയും സ്ഥാനത്തിന്റെയും ചവിട്ടുപടിയായി മാറിയിരിക്കുന്നു. പദവിയിലേക്കുള്ള ഈ അതിയായ ആസക്തി പഠനത്തിന്റെ ആത്മാവിനെയാണ് നശിപ്പിക്കുന്നത്. വര്‍ഷങ്ങളായി ഡാറ്റാ ശേഖരിച്ച് ഗവേഷണം നടത്തുന്ന യഥാര്‍ത്ഥ പണ്ഡിതന്മാര്‍ പണം നല്‍കി ഡിഗ്രി വാങ്ങുന്നവരാല്‍ മറഞ്ഞുപോകുകയാണ്. അങ്ങനെ നീണ്ടുനില്‍ക്കുമ്പോള്‍ ഗവേഷണത്തിന്റെ വിശ്വാസ്യതയും സ്ഥാപനങ്ങളുടെ വിശ്വാസവും കെട്ടുപോകും. ഇന്ത്യയില്‍ വര്‍ഷംതോറും ആയിരക്കണക്കിന് പി.എച്ച്.ഡി പാസായതായി അഭിമാനത്തോടെ പറയാം. പക്ഷേ, അവയില്‍ സത്യസന്ധതയും ഗുണനിലവാരവും ഇല്ലെങ്കില്‍ അതിന് അര്‍ത്ഥമുണ്ടോ? അറിവിനേക്കാള്‍ സര്‍ട്ടിഫിക്കറ്റുകള്‍ക്ക് വില കൊടുക്കുന്ന ഒരു സംവിധാനം അധികകാലം നിലനില്‍ക്കില്ല.
നമ്മുടെ നാട്ടിലും കാശ് കൊടുത്ത് ഡോക്ടറേറ്റ് പദവികള്‍ സമ്പാദിക്കുന്നവരുടെ എണ്ണം വര്‍ധിച്ചുവരികയാണ്. അലങ്കാരത്തിന് വേണ്ടി ഇത്തരം പദവികള്‍ വാങ്ങിക്കൂട്ടുന്നവര്‍ സമൂഹമധ്യത്തില്‍ പരിഹാസ്യരായി മാറുന്നുണ്ട് എന്ന കാര്യം മറന്നുപോവരുത്.